ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κύριε Υπουργέ, στις αρχές της εβδομάδες το ΣΕΥ εξέτασε τις επιλογές της Ευρώπης απέναντι στην Τουρκία για τα Βαρώσια. Και το ζήτημα επέστρεψε προς επεξεργασία στους διπλωμάτες των κρατών-μελών. Εκτιμάτε ότι αυτή η διαδικασία μπορεί να οδηγήσει σε κυρώσεις «με δόντια» που να «συγκινούν» την Άγκυρα;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Καταρχάς κύριε Ευγενίδη, η ΕΕ έχει στείλει επανειλημμένα μηνύματα στην Τουρκία λόγω των προκλητικών και παράνομων ενεργειών της στα Βαρώσια, όπως και στην κυπριακή ΑΟΖ, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Είναι γνωστό βεβαίως ότι υπάρχουν έμπρακτες δυσκολίες στη διαμόρφωση μιας πραγματικής κοινής και αποτελεσματικής ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής και οι σχετικές διαδικασίες δεν υλοποιούνται με την ταχύτητα την οποία θα επιθυμούσαμε.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, η συμπεριφορά της Τουρκίας, η οποία παραβιάζει κατάφωρα το Διεθνές Δίκαιο και τις Αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, δεν λαμβάνει χώρα χωρίς να υφίστανται συνέπειες. Όπως καταγράφεται και στα πρόσφατα συμπεράσματα του Συμβουλίου για τη διαδικασία διεύρυνσης της ΕΕ, η Τουρκία απομακρύνεται ολοένα και περισσότερο από την ΕΕ, ενώ οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της έχουν ουσιαστικά παγώσει.
Στο ίδιο πλαίσιο, η ΕΕ υπογράμμισε ότι η Τουρκία πρέπει να σταματήσει όλες τις απειλές και ενέργειες που βλάπτουν τις σχέσεις καλής γειτονίας, να εξομαλύνει τις σχέσεις της με την Κυπριακή Δημοκρατία και να σεβαστεί την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα όλων των κρατών-μελών της ΕΕ. Ευελπιστώ ότι η τουρκική ηγεσία θα αντιληφθεί – έστω και καθυστερημένα – ότι είναι προς το πραγματικό συμφέρον της τουρκικής κοινωνίας η διατήρηση καλών σχέσεων με την ΕΕ. Για να επιτευχθεί αυτό, απαιτείται και ευθυγράμμιση της Τουρκίας με το ευρωπαϊκό κεκτημένο, το οποίο περιλαμβάνει και τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS).
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Βρεθήκατε προ ημερών στη Θράκη και ειδικά στην Αλεξανδρούπολη που θα έχει σημαίνοντα ρόλο από εδώ και στο εξής. Θεωρείτε ότι η αμερικανική παρουσία θα είναι ένα ισχυρό αντίβαρο στις όποιες τουρκικές σκέψεις για την περιοχή;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Η επίσκεψή μου στη Θράκη την περασμένη εβδομάδα υπήρξε μία εμπειρία εποικοδομητική και διδακτική. Χάρηκα ιδιαίτερα που επισκέφθηκα την Αλεξανδρούπολη, μια πόλη όμορφη και ζωντανή, με ιστορία και παραδόσεις. Είχα την τιμή επίσης να στείλω μήνυμα ισονομίας και ειρηνικής συνύπαρξης, με το δείπνο που παρέθεσα στους Μητροπολίτες και τους Τοποτηρητές Μουφτήδες της Θράκης αλλά και με την επίσκεψή στον Τεκέ της Ρούσσας, ένα από τα σημαντικότερα προσκυνήματα παγκοσμίως των Αλεβιτών Μουσουλμάνων. Άλλωστε, η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει αποδείξει τη βούλησή της να θέσει τη Θράκη στην κορυφή των προτεραιοτήτων της ώστε να αναβαθμιστεί ουσιαστικά ο ρόλος και η σημασία της. Η Θράκη έχει τη δυνατότητα να αξιοποιήσει κάθε πλεονέκτημα που διαθέτει για την ανάπτυξη όλων των τομέων της οικονομίας όχι μόνο της περιοχής αλλά και της ευρύτερης περιφέρειας και ολόκληρης της Νοτιoανατολικής Ευρώπης. Ταυτόχρονα, με τις δύο συμφωνίες που υπογράψαμε με τις Ηνωμένες Πολιτείες, έχει αναδειχθεί η μεγάλη γεωπολιτική σημασία του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης.
Με την αξιοποίηση της γεωστρατηγικής θέσης του λιμανιού αυτού, η περιοχή μπορεί να εξελιχθεί σε ισχυρό ενεργειακό και μεταφορικό κέντρο ευρύτερης διεθνούς αναφοράς, κάτι το οποίο έχει θετική επίδραση και στην ασφάλεια της χώρας γενικότερα. Παράλληλα, το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης έχει ενσωματωθεί στους αμυντικούς σχεδιασμούς μας και υπηρετεί με τον τρόπο αυτό, με την πιο ξεκάθαρη έννοια, το εθνικό μας συμφέρον.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Εκτιμάτε ότι η κατάσταση της τουρκικής οικονομίας εξαιτίας της κατάρρευσης της τουρκικής λίρας μπορεί να οδηγήσει τον κ. Ερντογάν σε εξαγωγή της νευρικότητας είτε στο Αιγαίο είτε στην Κυπριακή ΑΟΖ;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Είναι γεγονός ότι η γειτονική χώρα αντιμετωπίζει μία εσωτερική οικονομική κρίση, για την οποία είναι αυτονόητο ότι δεν επιχαίρουμε. Αυτό το οποίο επιθυμούμε είναι μία Τουρκία ευημερούσα, ειρηνική και δημοκρατική. Για αυτό και ελπίζουμε πάντα ότι η Τουρκία θα μπορέσει να βρει λύσεις στα εσωτερικά της ζητήματα και ότι όσον αφορά τις διακρατικές μας σχέσεις δεν θα προχωρήσει σε κλιμάκωση σε κανένα επίπεδο. Είναι κάτι που δεν συμφέρει κανέναν και, πρωτίστως, την ίδια. Θα μου επιτρέψετε επομένως να μην απαντήσω σε υποθετικά σενάρια, καθώς θεωρώ ότι αυτό δεν είναι παραγωγικό. Από την άλλη, εμείς είμαστε πάντα σε εγρήγορση και σε επαγρύπνηση, ενώ παρακολουθούμε τις κινήσεις και τις αντιδράσεις της τουρκικής πλευράς με ψυχραιμία και προσοχή.
Οι στόχοι της εξωτερικής μας πολιτικής δεν ετεροκαθορίζονται με βάση όσα συμβαίνουν στην Τουρκία. Η Ελλάδα σήμερα είναι ισχυρότερη και γεωπολιτικά αλλά και στρατιωτικά, καθώς έχει αναπτύξει τα τελευταία δύο χρόνια μια πολυμερή διπλωματία με συμμαχίες σε πολλά επίπεδα που έχουν ενδυναμώσει τη θέση μας και έχουν αναδείξει τη χώρα μας σε παράγοντα ειρήνης και σταθερότητας, όχι μόνο στην περιοχή του Αιγαίου, αλλά και ευρύτερα στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Δεν ξέρω αν είχατε κάποια πρώτη συζήτηση με τη Γερμανίδα ομόλογο σας, την κ. Μπέρμποκ, στο ΣΕΥ. Εκτιμάτε ότι η παρουσία της στο Υπουργείο και εν γένει η εμπλοκή των Πρασίνων στην εξωτερική πολιτική, θα έχουν αντίκτυπο στα ζητήματα που μας αφορούν;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Η ερώτησή σας μου δίνει την ευκαιρία να υπενθυμίσω ότι ως ελληνική κυβέρνηση, και προσωπικά εγώ ως Υπουργός Εξωτερικών, επιδιώξαμε να ανοίξουμε διαύλους επικοινωνίας με όλα τα γερμανικά πολιτικά κόμματα, ακόμα και όταν αυτά δεν συμμετείχαν στην κυβέρνηση. Έχω συναντηθεί ήδη δύο φορές με την κυρία Μπέρμποκ, όταν ήταν στην αντιπολίτευση. Κατά την επίσκεψή μου στο Βερολίνο τον Νοέμβριο του 2020 είχα συναντήσεις με την Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων του ομοσπονδιακού κοινοβουλίου.
Επομένως, μπορώ να πω ότι είχαμε ήδη πριν τις εκλογές στη Γερμανία μία καλή εικόνα για τις θέσεις των Πρασίνων για τα θέματα της εξωτερικής πολιτικής, ενώ και αυτοί είναι ενήμεροι για τις ελληνικές θέσεις.
Είναι, όμως γεγονός ότι η νέα γερμανική κυβέρνηση είναι μία κυβέρνηση συνασπισμού, που σημαίνει ότι οι θέσεις της θα διαμορφώνονται μέσα από μία διαδικασία διαβούλευσης μεταξύ των κυβερνητικών εταίρων.
Συνεπώς, είναι πρώιμο να γίνονται προβλέψεις για την εξωτερική πολιτική που θα ακολουθήσει. Σε κάθε περίπτωση, εμείς αναμένουμε από τη νέα γερμανική κυβέρνηση να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στη διαμόρφωση πολιτικών που θα ενισχύσουν την θέση της ΕΕ ως δύναμη ειρήνης και σταθερότητας. Και αυτό σημαίνει πρωτίστως να μην στηρίζονται πολιτικά – και πολύ περισσότερο εξοπλιστικά – αναθεωρητικές δυνάμεις οι οποίες παραβιάζουν συστηματικά το διεθνές δίκαιο, απειλούν με πόλεμο και λειτουργούν αποσταθεροποιητικά.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Να το ρωτήσω ευθέως: θα γίνουν οι προγραμματισμένες για την παραμονή των Χριστουγέννων εκλογές στη Λιβύη; Και αν όχι, τι σημαίνει αυτό για την περιοχή μας;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Πάγια θέση μας είναι ότι οι εκλογές πρέπει γίνουν στην προγραμματισμένη ημερομηνία. Ωστόσο, δεν θα το κρύψω, τα μέχρι στιγμής δεδομένα δημιουργούν ανησυχία. Ήδη ακούγονται φωνές εντός της χώρας, και σε ορισμένες περιπτώσεις και εκτός, για την αναβολή τους για αργότερα.
Είναι απαραίτητο, το έχουμε πει πολλές φορές και με κάθε ευκαιρία, αυτή η πολύπαθη χώρα να μπει σε μια τροχιά που θα την οδηγήσει στην υπέρβαση των εσωτερικών διαιρέσεών της και στην εγκαθίδρυση μιας βιώσιμης και λειτουργικής δημοκρατικής τάξης, η οποία θα παρέχει ασφάλεια και σταθερότητα τόσο για τον λαό της, όσο και για την ευρύτερη περιοχή.
Αντιθέτως, όσο συνεχίζεται αυτή η κατάσταση και η χώρα δεν σταθεροποιείται, δίδεται η δυνατότητα σε διάφορους, κατά βάση εξωγενείς, παράγοντες να παρεμβαίνουν και να προβάλλουν τα δικά τους, ιδιοτελή, συμφέροντα σε βάρος της ασφάλειας και της ευημερίας του λιβυκού λαού.
Επιπροσθέτως, η Λιβύη παραμένει μια δυνάμει πηγή αστάθειας και για την ευρύτερη περιοχή. Αυτό το αντιλαμβανόμαστε πλήρως και εμείς αλλά και η Ευρωπαϊκή Ένωση και είμαστε πρόθυμοι να βοηθήσουμε.
Όπως γνωρίζετε, η Ελλάδα έχει δραστηριοποιηθεί ενεργά τον τελευταίο ενάμισι χρόνο στη Λιβύη. Ανοίξαμε ξανά την Πρεσβεία μας στην Τρίπολη αλλά και το Γενικό Προξενείο στη Βεγγάζη, παρακολουθούμε στενά και από κοντά τις εξελίξεις, διευρύνουμε το φάσμα της οικονομικής συνεργασίας και συνεισφέρουμε ενεργά στην προσπάθεια του λιβυκού λαού για τη σταθεροποίηση της χώρας.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Πριν λίγες ημέρες ψηφίσθηκε το νομοσχέδιο Μενέντεζ στις ΗΠΑ. Πόσο σημαντικό είναι αυτό για τα εθνικά μας συμφέροντα;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Η υπερψήφιση του νομοσχεδίου έρχεται σε συνέχεια της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (MDCA) την οποία υπογράψαμε με τον ομόλογό μου κ. Άντονι Μπλίνκεν, στην Ουάσιγκτον, αλλά και των εξαιρετικά εποικοδομητικών επαφών με τον κ. Μενέντεζ, έναν καλό φίλο της Ελλάδας, πριν λίγους μήνες στην Αθήνα. Αποτελεί ένα ακόμα σημαντικό βήμα στην εμβάθυνση των στρατηγικών σχέσεων μεταξύ της Ελλάδας και των ΗΠΑ και στέλνει παντού το μήνυμα ότι η χώρα μας έχει λόγο και ρόλο στις εξελίξεις που αφορούν την ευρύτερη περιοχή.
Αλλά και σε πρακτικό επίπεδο, το νομοσχέδιο αυτό (τυπικά Νόμος θα γίνει με την υπογραφή από τον κ. Μπάιντεν) δίνει τη δυνατότητα μεγάλης αναβάθμισης των αμυντικών δυνατοτήτων της Ελλάδας και ανάδειξης του γεωστρατηγικού της ρόλου, στην ευρύτερη περιοχή, όχι μόνο με τη δυνατότητα πρόσβασης στην αγορά μαχητικών αεροσκαφών F-35, όταν και όποτε το θελήσουμε, αλλά και με άλλες προβλέψεις του, όπως για την προμήθεια αμυντικού υλικού και την εκπαίδευση των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων. Ας μη λησμονούμε επίσης τη σύσταση Διακοινοβουλευτικής Ομάδας, στο πλαίσιο του σχήματος 3+1 ( Κύπρου, Ελλάδος, Ισραήλ και ΗΠΑ), ώστε να υπάρξει εμβάθυνση της σχέσης αυτής και με κοινοβουλευτικό βραχίονα.
Το κύριο μήνυμα που στέλνει συνεπώς η υπερψήφιση είναι ότι η Ελλάδα αντιμετωπίζεται διεθνώς ως δύναμη ασφάλειας και σταθερότητας πλέον, έχοντας κάνει μεγάλα βήματα τα δυόμισι αυτά χρόνια, της σημερινής διακυβέρνησης, στη διεύρυνση και αναβάθμιση των συμμαχιών της και των διπλωματικών της σχέσεων.