Ακολουθούν τα βασικά σημεία από την ομιλία του κ. Δένδια:

– Θα ήθελα κατ’ αρχάς να συγχαρώ τους διοργανωτές για την πρωτοβουλία αυτού του συνεδρίου: μ’ έναν ευρύ κύκλο θεματικών ενοτήτων και αξιολογότατων ομιλητών – με ορισμένους είχα την ευκαιρία να συνεργαστώ στο πρόσφατο παρελθόν – που επιχειρεί να καταγράψει θέσεις και σκέψεις για την εθνική άμυνα και τη στρατηγική ασφάλειας σήμερα.

– Εγχείρημα αρκετά φιλόδοξο, που δοκιμάζει τα εργαλεία της γεωπολιτικής ανάλυσης λόγω της τρέχουσας αναστάτωσης από την Ουκρανία έως τη Μέση Ανατολή.
Το γεωπολιτικό περιβάλλον

– Ο γεωπολιτικά ευαίσθητος χώρος της Ουκρανίας, ιστορικά αμφιταλαντευόμενος μεταξύ των επιρροών της δυτικής Ευρώπης και της Ρωσίας, είναι σήμερα για μια ακόμη φορά το πεδίο ανταγωνισμών που φτάνουν πιο μακριά και από τους αγωγούς φυσικού αερίου που διατρέχουν το έδαφός της.

– Οι χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης αναζητούν τα επόμενα βήματά τους στη διαδικασία ενσωμάτωσής τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Βουλγαρία και η Ρουμανία είναι ήδη κράτη – μέλη του ΝΑΤΟ και της ΕΕ από το 2004 και 2007 αντίστοιχα, συνεργάζονται με τους θεσμούς και παρουσιάζουν θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, 1,4% και 2,4% αντίστοιχα για το 2014.

– Παρότι ο βαλκανικός χώρος είναι πιο ασφαλής και σταθερός απ’ ό,τι στο πρόσφατο παρελθόν, εξακολουθεί να κατατρύχεται, ιδίως η περιοχή της πρώην Γιουγκοσλαβίας και της Βουλγαρίας, από σοβαρή οικονομική και εισοδηματική υστέρηση σε σχέση με τα παλαιά μέλη της ΕΕ και έντονη δράση του οργανωμένου εγκλήματος. Τα διεθνή δίκτυα λαθρεμπορίου, ναρκωτικών, όπλων, trafficking, παράνομης μετανάστευσης χρησιμοποιούν σταθερά τις οδεύσεις αυτές προς την υπόλοιπη Ευρώπη και κρατούν σε διαρκή επαγρύπνηση τις αρχές ασφαλείας.

– Η Τουρκία κρατά πάντα μια γεωπολιτικά επίκαιρη θέση, διατηρεί θετικό ρυθμό ανάπτυξης (2014: 3%), ΑΕΠ ύψους 9,8 δισ. $ (2014), δηλ. περίπου 3 φορές μεγαλύτερο από της χώρας μας και τη θέση της 18ης μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου.

– Από την άλλη πλευρά όμως ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας επιβραδύνεται σταθερά, τα δημοσιονομικά ελλείμματα μεγαλώνουν και η εσωτερική πολιτική αβεβαιότητα αυξάνεται. Οι βαθιές, φυλετικές, πολιτικές και κοινωνικές διαιρέσεις της χώρας πυροδοτούν συχνά εκρήξεις ανεξέλεγκτης βίας, αποσταθεροποιώντας την οικονομία και εξαϋλώνοντας την επιχειρηματική εμπιστοσύνη.

– Εξίσου υπονομευτική είναι η αμφιθυμία της κυβέρνησης Ερντογάν έναντι των παραδοσιακών δυτικών της εταίρων, ο νέο-οθωμανικός μεγαλοϊδεατισμός της, η κρίση στη Μέση Ανατολή: ο αριθμός των προσφύγων και αιτούντων ασύλου στην Τουρκία το 2015 αναμένεται να ανέλθει σε 1,9 εκατομμύρια, 1,7 εκατομμύρια από τους οποίους είναι Σύροι.

– Η διαχρονικά ταραγμένη περιοχή της Μέσης Ανατολής διέρχεται μια περίοδο δραματικής έντασης που πολλοί χαρακτηρίζουν ως ‘αραβικό χειμώνα’, σε προφανή αντιδιαστολή προς τα κινήματα που είχαν χαρακτηρισθεί ως ‘αραβική άνοιξη’ προ ολίγων ετών.

– Τα μορφώματα εξουσίας που εμφανίστηκαν πρόσφατα σε τμήματα της Συρίας, του Ιράκ και της Λιβύης «καυχώνται» μια εφιαλτική απομίμηση του Χαλιφάτου και παρουσιάζουν έντονα προ – νεωτερικά χαρακτηριστικά: ένοπλες ομάδες, συγκροτούμενες από φυλετικούς δεσμούς, χρησιμοποιούν ως πολιτικό – ιδεολογικό πρόσχημα την ισλαμική πίστη για να επιβάλουν ένα καθεστώς χάους, άνομης βίας και κλεπτοκρατίας.

– Οι ένοπλες συγκρούσεις, οι πολιτικές διώξεις, η παράλυση των κρατικών δομών, η αποδιάρθρωση της οικονομικής ζωής, έχουν ως αποτέλεσμα ολοένα περισσότεροι άνθρωποι να επιχειρούν μια απέλπιδα έξοδο προς τη Δύση.

– Επιπλέον, η κατάρρευση των κρατικών δομών και των συνοριακών ελέγχων διευκολύνει τη διέλευση μέσω των χωρών αυτών πολυάριθμων οικονομικών μεταναστών από τον ευρύτερο χώρο, από την υποσαχάρια Αφρική έως το Αφγανιστάν και το Πακιστάν.

– Περιοχές, όπου οι πολιτικές – οικονομικές προοπτικές παραμένουν από αβέβαιες έως αρνητικές και τα προβλήματα ασφάλειας μεγάλα, τροφοδοτώντας μεγάλα μεταναστευτικά ρεύματα προς τη Δύση.
Απειλές και κίνδυνοι

– Η αστάθεια του ευρύτερου γεωπολιτικού περιβάλλοντος αφενός εγείρει ζητήματα ασφάλειας για τη χώρα μας, αφετέρου ενισχύει τη σπουδαιότητά της για το ΝΑΤΟ και την ΕΕ.

– Η μεταναστευτική πίεση που δέχεται η χώρα μας είναι η άμεση και πρακτική συνέπεια της περιφερειακής αυτής αναστάτωσης. Οι συλληφθέντες μη νόμιμοι μετανάστες από αστυνομικές και λιμενικές αρχές στα ελληνοτουρκικά σύνορα εκτοξεύθηκαν κατά το α’ τρίμηνο του 2015 σε 12.960, ενώ το αντίστοιχο τρίμηνο του 2014 ήσαν μόλις 3.615, δηλαδή αύξηση 3,5 φορές. Οι ροές αυτές προέρχονται σχεδόν αποκλειστικά από τη θαλάσσια οδό του Αιγαίου, ενώ η κίνηση στον Έβρο είναι συγκριτικά σαράντα φορές μικρότερη.

– Παράπλευρη συνέπεια της κίνησης αυτής είναι η ενδεχόμενη επίταση του κινδύνου εισαγόμενης τρομοκρατίας. Διακηρυγμένος στόχος των μουσουλμάνων φονταμενταλιστών είναι η εκτέλεση τρομοκρατικών επιθέσεων σε δυτικές χώρες, η εξαγωγή της ‘jihad’, ενώ είναι σε όλους νωπές οι εικόνες από τα σχετικά πρόσφατα χτυπήματα στο Παρίσι, την Κοπεγχάγη, και το Λονδίνο πριν δύο χρόνια.
Προκλήσεις κι επιλογές

Εμπέδωση της θέσης της χώρας στο πλαίσιο των συμμαχικών της σχέσεων

– Η αξιοποίηση της στρατηγικά επίκαιρης θέσης της χώρας και η άντληση εξ αυτής ωφελημάτων σε άλλα πεδία, όπως το οικονομικό, προϋποθέτει κατ’ αρχάς τη διαρκή καλλιέργεια κι εμπέδωση της σχέσης εμπιστοσύνης με τους εταίρους της στους ευρω – ατλαντικούς θεσμούς.

– Η σπερμολογία περί αποχώρησης από την ευρωζώνη ή εναλλακτικών προσανατολισμών στις εξωτερικές και αμυντικές σχέσεις, είτε ως πρόθεση είτε ως επαναστατική φιλολογία εσωτερικής κατανάλωσης, υπονομεύει τη στρατηγική και διαπραγμευτική θέση της χώρας προς κάθε κατεύθυνση:

– Αφενός κλονίζει το κλίμα εμπιστοσύνης εντός των συμμαχικών της σχέσεων, αφετέρου εξασθενεί τη θέση της στη γεωπολιτική σκακιέρα της ανατολικής Μεσογείου, όπου το πλεονέκτημά της είναι, ακριβώς, η συμμετοχή της στη ΕΕ και το ΝΑΤΟ κι όχι άλλες τυχοδιωκτικές ή τριτοκοσμικές αναζητήσεις.

– Το να εισάγονται επίσης από την ελληνική κυβέρνηση νομοθετήματα όπως αυτό για την αποφυλάκιση του Σάββα Ξηρού, λειτουργεί ως αποσταθεροποιητικός παράγων για την διεθνή θέση της χώρας και γίνεται αιτία να δοκιμασθούν οι σχέσεις με τους συμμάχους της.

Μετανάστευση και εσωτερική ασφάλεια

– Εξίσου ξεκάθαρη πρέπει να είναι η πολιτική της χώρας στο μεταναστευτικό ζήτημα. Οι κυβερνητικές διακηρύξεις περί αυτόματης απονομής ιθαγένειας και ανοικτών συνόρων λειτούργησαν ωσάν διεθνές προσκλητήριο παράνομης μετανάστευσης και συνδέονται άμεσα με την αύξηση της μεταναστευτικής πίεσης στο Αιγαίου το α’ τρίμηνο του έτους κατά 3,5 φορές σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2014.

– Χάρη στην προσπάθεια που καταβλήθηκε από το Υπουργείο Δημόσιας Τάξης τα δυόμισι προηγούμενα χρόνια, η χώρα διαθέτει ένα σύγχρονο σύστημα υποδοχής παρανόμων αλλοδαπών, ταυτοποίησής τους και εξέτασης των αιτήσεων ασύλου από κατάλληλες, πολιτικές κι όχι αστυνομικές υπηρεσίες.

– Το τρίπτυχο: αποτελεσματική φύλαξη των συνόρων – ταχεία εξέταση των αιτήσεων ασύλου – επαναπροώθηση των παρανόμων μεταναστών που δεν δικαιούνται διεθνούς προστασίας στις χώρες προέλευσής τους, είναι η πολιτική που πρέπει να εφαρμοσθεί.

– Σ’ αυτό το πλαίσιο η χώρα πρέπει ν’ αξιοποιήσει τους πόρους των νέων ταμείων της ΕΕ για την εσωτερική ασφάλεια και τη μετανάστευση (ISF & AMIF), συνολικού ύψους 7 δις € για την περίοδο 2014-2020 και να πιέσει για τη σύναψη και εφαρμογή, όπου ήδη υπάρχουν, των συμφωνιών επανεισδοχής (readmission agreements) παρανόμων μεταναστών με τρίτες χώρες, όπως η Τουρκία, το Πακιστάν κλπ.

– Υπενθυμίζω ότι τα δύο χρόνια που διατέλεσα πολιτικός προϊστάμενος στο Υπουργείο Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη η απορροφητικότητα των ετήσιων προγραμμάτων του Ταμείου Επιστροφών αυξήθηκε από το 53% στο 88% και στο 84 % αντίστοιχα για κάθε έτος. Αυξήθηκε επίσης η απορροφητικότητα των ετήσιων προγραμμάτων του Ταμείου Εξωτερικών Συνόρων από το 50,24% στο 90,25% και στο 86,62%.

– Το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας, όπως και το ΕΣΠΑ, μπορεί και πρέπει να χρησιμοποιηθεί για τον εκσυγχρονισμό των μέσων της Ελληνικής Αστυνομίας, η οποία καλείται να αντιμετωπίσει, πέραν της παράνομης μετανάστευσης, τη διόγκωση του διεθνούς οργανωμένου εγκλήματος, έχοντας γι’ αυτό ανάγκη τον κατάλληλο τεχνικό, όπως και θεσμικό, εξοπλισμό της.

Εθνική άμυνα, αμυντική βιομηχανία, έρευνα και τεχνολογία

– Πυλώνας, βεβαίως, της εξωτερικής ασφάλειας της χώρας παραμένει η αποτρεπτική της ισχύ, οι Ένοπλες Δυνάμεις: αθόρυβα μα αποτελεσματικά, βρίσκονται όπου το εθνικό συμφέρον επιβάλλει, φυλάσσοντας Θερμοπύλες, περιφρουρώντας τα εθνικά δίκαια, συμβάλλοντας στην εμπέδωση της διεθνούς νομιμότητας, μέσω διεθνών αποστολών όπου μετέχουν.

– Τα τελευταία χρόνια, το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, συνεισέφερε στη δημοσιονομική προσπάθεια, εξοικονομώντας δαπάνες, εκσυγχρονίζοντας μέσα και διαδικασίες, διατηρώντας το αξιόμαχο των Ενόπλων Δυνάμεων με σεβασμό στα χρήματα και τις θυσίες των φορολογουμένων.

– Η ανανέωση των μέσων των Ενόπλων Δυνάμεων έγινε με την καλύτερη δυνατή σχέση κόστους – οφέλους, μείωση πιστώσεων κατά 65% σε σχέση με το 2010 και την εμπλοκή, όπου ήταν δυνατόν, της εγχώριας βιομηχανίας υπό συνθήκες διαφάνειας και υπό την έγκριση της Βουλής: καθέλκυση υποβρυχίων «Πιπίνος» και «Ωκεανός», επανεκκίνηση του προγράμματος των πυραυλακάτων ‘Super Vita’, κ.α.

– Η σύνδεση των αναγκών σε εξοπλιστικά συστήματα και υποστηρικτικό υλικό με την ανάπτυξη των τεχνολογικών και τεχνικών δυνατοτήτων των ιδίων των Ενόπλων Δυνάμεων και της εγχώριας βιομηχανίας πρέπει να είναι κεντρικός μας στόχος. Προς αυτήν την κατεύθυνση είναι αναγκαία:

– Η εξέταση δημιουργίας ενός Αναπτυξιακού Προγράμματος για το ΥΠΕΘΑ που θα συγκεντρώσει όλες τις συγχρηματοδοτούμενες δράσεις (ΕΣΠΑ 2014-2020, Βιομηχανικές Επιστροφές, Ερευνητικά Προγράμματα, Προγράμματα του ΝΑΤΟ και του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας κλπ), με σκοπό τη βέλτιστη αξιοποίηση πόρων και πιστώσεων στην υλοποίηση έργων, προμηθειών και υπηρεσιών που χρηματοδοτούνται εκτός του κρατικού Π/Υ και αφορούν στο κοινωνικό σύνολο.

– Η βέλτιστη αξιοποίηση των (κρατικών) στρατιωτικών εργοστασίων και του εξειδικευμένου στρατιωτικού και πολιτικού προσωπικού σε τομείς όπως η συντήρηση οχημάτων, αρμάτων, ιπταμένων μέσων, οπλικών συστημάτων, η προμήθεια ειδών ένδυσης – υπόδησης , η παρασκευή φαρμάκων κλπ.

– Η βέλτιστη αξιοποίηση της αμυντικής και μη εγχώριας βιομηχανίας (υλικά διττής χρήσης, γενικό αναλώσιμο υλικό, ανταλλακτικά κλπ.).

– Έχουμε τη δυνατότητα στην Ελλάδα να παράγουμε σημαντικό μέρος των τεχνολογικών εφαρμογών που είναι απαραίτητες για τις Ένοπλες Δυνάμεις. Μπορούμε, με τα κονδύλια που διαθέτουμε από τον προϋπολογισμό για εξοπλισμούς να ενθαρρύνουμε την έρευνα και την καινοτομία, μέσα κι έξω από το στράτευμα, ώστε να αποδώσει καρπούς πολύτιμους όχι μόνον για την εθνική άμυνα αλλά και την εγχώρια οικονομία και απασχόληση:

– Η εφαρμογή αποτελεσματικής πολιτικής ενίσχυσης των επιχειρήσεων για δράσεις έρευνας και καινοτομίας μπορεί να επιφέρει θεαματικά αποτελέσματα για την οικονομία: αύξηση του ΑΕΠ κατά 4 δισ. ευρώ, 32.000 άμεσες και έμμεσες νέες θέσεις εργασίας, μέχρι και ανάσχεση της διαρροής επιστημόνων που έφυγαν τα τελευταία χρόνια από τη χώρα.

Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας κι εύχομαι καλή επιτυχία στις εργασίες σας.