Απάντηση Υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Δένδια σε ερώτηση του Πρέσβη της Τουρκίας στη Νορβηγία κατά τη διάρκεια της συζήτησης με θέμα «Law of the Sea in the Eastern Mediterranean”, η οποία έλαβε χώρα μετά το πέρας της ομιλίας του στο Norwegian Institute of International Affairs (NUPI) (Όσλο, 16.02.2022)

ΠΡΕΣΒΗΣ FAZLI ÇORMAN (Πρέσβης της Τουρκίας στη Νορβηγία): Είναι πάντοτε χαρά να βλέπεις κάποιον από την άλλη πλευρά του Αιγαίου.

ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Σας ευχαριστώ για την παρουσία σας, κ. Πρέσβη.

ΠΡΕΣΒΗΣ FAZLI ÇORMAN: Είναι χαρά μου. Βεβαίως αυτά που άκουσα δεν είναι πολύ ευχάριστα.

ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Το φαντάστηκα.

ΠΡΕΣΒΗΣ FAZLI ÇORMAN: Αλλά, φυσικά, δεν είμαι εγώ αυτός που θα αντικρούσει όλα τα επιχειρήματά σας. Υπάρχει ο ομόλογός σας στην Άγκυρα που θα χαρεί ιδιαιτέρως να συζητήσει μαζί σας όλα αυτά τα θέματα. Και εδώ στη Νορβηγία, στο Όσλο, δεν είμαστε σε θέση να λύσουμε τα ζητήματα μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας. Αλλά μιας και ήρθατε εδώ και μιλήσατε για αυτά στο κοινό, θα ήθελα να επισημάνω μερικά σχετικά ζητήματα για αυτά που είπατε, Εξοχότατε, με όλο τον σεβασμό.

Υποστηρίζετε, ή μάλλον λέτε στην πραγματικότητα, ότι η Τουρκία κάνει το ένα και τ’ άλλο, όμως σας διαφεύγει ένα σημείο, ότι όλες αυτές οι ενέργειες αποτελούν απάντηση σε κάτι που εσείς κάνετε. Πρόκειται λοιπόν για συνέπειες. Η συμφωνία μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης ήταν επίσης συνέπεια ενός πράγματος που επίσης γνωρίζετε πολύ καλά. Και η κήρυξη του casus belli από την Τουρκική Μεγάλη Εθνοσυνέλευση ήταν επίσης συνέπεια των όσων έλεγε η Ελλάδα, δηλαδή ότι θα προχωρήσει μονομερώς στην επέκταση των χωρικών της υδάτων στα 12 μίλια. Μία τέτοια ενέργεια στην πραγματικότητα θα «κλείδωνε» τα τουρκικά ύδατα, την ικανότητα της Τουρκίας να έχει πρόσβαση σε διεθνή ύδατα και θα εγκλωβιζόταν στα δικά της χωρικά ύδατα. Αυτό ακριβώς επιβάλλετε ή προσπαθείτε να πείτε στην Τουρκία.

Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για την UNCLOS, η Τουρκία ήταν σταθερά αντίθετη στην ιδέα τα νησιά να έχουν ακριβώς την ίδια επήρεια στην οριοθέτηση. Γιατί στην περίπτωση του Αιγαίου, είναι αδύνατο να το αποδεχτούμε. Το Αιγαίο Πέλαγος είναι μια πολύ ιδιαίτερη περίπτωση, και όπως λέγατε πριν, η μία πλευρά της θάλασσας θα έπρεπε να μπορεί να κοιτάζει την άλλη πλευρά. Και η οριοθέτηση μπορεί να γίνει μόνο και από τους δύο.

Άρα, στην περίπτωση των ζητημάτων Τουρκίας και Ελλάδας στο Αιγαίο και όλων των άλλων ζητημάτων, η Τουρκία επιθυμεί να κάνει πραγματικό διάλογο, επιλύοντας τα με διάλογο. Και με μεγάλη χαρά παρατήρησα ότι την επόμενη εβδομάδα πιθανότατα θα υπάρξει ένα νέο κεφάλαιο διερευνητικών συνομιλιών μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας, σε επίπεδο Υφυπουργών.

Και πραγματικά προσβλέπουμε στην επίλυση όλων αυτών των ζητημάτων μέσω του διαλόγου. Το Αιγαίο έχει δύο πλευρές. Υπάρχει μια χερσαία έκταση από την άλλη πλευρά που ξεχνάτε, λέγεται Μικρά Ασία, ίσως να τη θυμάστε από την Ιστορία. Και είναι η χερσαία έκταση της ασιατικής ηπείρου. Εσείς θέλετε, ωστόσο, να την αγνοείτε παντελώς. «Το νησί μου έχει την ίδια επήρεια στην οριοθέτηση, όπως η χερσαία έκταση της Τουρκίας». Όμως, αυτό είναι βεβαίως αδύνατο να το αποδεχτούμε και αυτό είναι η αφετηρία.

Είπατε ότι είστε έτοιμοι να συνομιλήσετε με την Τουρκία στη βάση της UNCLOS. Και η Τουρκία δεν προσχώρησε στην UNCLOS γιατί δεν μπορούμε να αποδεχτούμε την κατάσταση στο Αιγαίο ως λύση. Επομένως, δεν μπορούμε να κάνουμε αυτό τον διάλογο μόνο βάσει της UNCLOS. Όπως είπε ο καθηγητής, το Διεθνές Δίκαιο μπορεί να είναι μία από τις βάσεις για την επίλυση και οι άλλες είναι η δικαιοσύνη, η ισότητα και τα αμοιβαία δικαιώματα. Εάν είστε έτοιμοι να δεχτείτε ή να λάβετε υπόψη τα τουρκικά ζητήματα, τα τουρκικά δικαιώματα και τις τουρκικές ανάγκες σε αυτό το θέμα, μπορούμε όλοι να καθίσουμε να συζητήσουμε και να λύσουμε αυτά τα προβλήματα.

Παραλείψατε, επιπλέον, να αναφερθείτε στο καθεστώς αποστρατικοποίησης ορισμένων από τα νησιά που ανέφερε ο Ulf. Αυτό είναι επίσης ένα από τα θέματα που θα θέλαμε να συζητήσουμε όταν πρόκειται για το Διεθνές Δίκαιο και την εφαρμογή του. Νομίζω ότι σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, οι Συμφωνίες αποτελούν μέρος του Διεθνούς Δικαίου. Απευθείας Συμφωνίες και οι Συνθήκες της Λωζάνης και των Παρισίων του 1947 σας ζητούσαν να μην στρατικοποιήσετε ορισμένα από αυτά τα νησιά, το οποίο δεν είναι αποδεκτό. Υπάρχουν πολλά άλλα θέματα αλλά αυτά μόνο για αρχή.

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΤΟΥ NUPI ULF SVERDRUP (ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ): Εντάξει, ευχαριστώ κ. Πρέσβη. Κύριε Υπουργέ, θα θέλατε να απαντήσετε εν συντομία…

ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Θα απαντήσω.

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΤΟΥ NUPI ULF SVERDRUP (ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ): Κατά κάποιον τρόπο, είναι μια πρόσκληση σε συζήτηση για τις προϋποθέσεις…

ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Θα απαντήσω. Καταρχάς, θέλω να ευχαριστήσω τον Πρέσβη -το είπα και προηγουμένως- που βρίσκεται εδώ σήμερα. Βεβαίως, δεν τέθηκε κάποιο ερώτημα, ήταν περισσότερο μία ευθεία τοποθέτηση.

Αλλά, κατά κάποιο τρόπο, κύριε Πρέσβη, θα ήθελα επίσης να σας ευχαριστήσω που επαληθεύσατε ακριβώς όσα είπα. Διότι επί της ουσίας, αν μου επιτρέπετε να επαναλάβω, είπατε ότι «είναι θεμιτό η Τουρκία να εκδίδει casus belli εναντίον μας, απειλή πολέμου. Εάν…»

ΠΡΕΣΒΗΣ FAZLI ÇORMAN: [Εκτός μικροφώνου. Δεν ακούγεται]

ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΝΙΚΟΣ ΔΕΝΔΙΑΣ: Λοιπόν, ως διπλωμάτης, θεωρώ ότι το να διακόπτετε δεν εμπίπτει στους κανόνες συμπεριφοράς σας. Ξαναρχίζω λοιπόν: Λέτε ανοιχτά μπροστά σε ένα ακροατήριο και πιθανότατα, επίσης, στο Διαδίκτυο, ότι: «το να απειλείς με πόλεμο μία χώρα είναι νόμιμο».

Αλλά αν θυμάμαι καλά από όσα με δίδαξαν στο πανεπιστήμιο, και ακόμα, επίσης, αν θυμάμαι καλά, εσείς [η Τουρκία] έχετε προσυπογράψει τον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ. Και αν μου επιτρέπετε, ο Καταστατικός Χάρτης απαγορεύει πλήρως τη χρήση βίας και την απειλή χρήσης βίας.

Επιτρέψτε μου λοιπόν να ρωτήσω, όχι εσάς, αλλά την Τουρκία -διότι δεν είναι προσωπικό το ζήτημα- δεν είναι ένα casus belli ακριβώς αυτό που απαγορεύεται από τον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ; Εξαρτά μήπως ο Χάρτης των Ηνωμένων Εθνών αυτήν την απαγόρευση από τη δική σας ερμηνεία των όσων είπε η Ελλάδα πως δύναται να πράξει σύμφωνα με τι μάλιστα, με μια Διεθνή Σύμβαση, την οποία έχουν προσυπογράψει 168 μέρη, με τη λαμπρή εξαίρεση της Τουρκίας;

Ακόμη και οι ΗΠΑ, που δεν έχουν επικυρώσει τη UNCLOS, συμβουλεύουν όλες τις χώρες του πλανήτη να προσυπογράψουν την UNCLOS. Και έρχεται η Τουρκία και λέει «επειδή εγώ δεν προσυπέγραψα την UNCLOS, δεν επιτρέπεται να εφαρμόσετε ούτε εσείς την UNCLOS, και αν την εφαρμόσετε, υπάρχει απειλή πολέμου εναντίον σας, και έτσι έχουν τα πράγματα, γιατί έτσι θέλω εγώ».

Είναι αυτή μια λογική συμπεριφορά διεξαγωγής των υποθέσεων στον 21ο αιώνα; Είναι αυτή όντως μια πρόσκληση σε διάλογο; Ή μήπως είναι μια καθαρή απειλή – και θα μπορούσα να χρησιμοποιήσω πολύ πιο σκληρές λέξεις από το «καθαρή απειλή»;

Η αλήθεια είναι, λοιπόν, ότι η διαφορά μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας είναι επιλύσιμη. Υπό μία προϋπόθεση: να έρθει η Τουρκία στον 21ο αιώνα. Εάν η Τουρκία παραμείνει στον 19ο αιώνα, εάν η Τουρκία παραμείνει στον τρόπο που ο Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής διεξήγαγε τις υποθέσεις έχοντας τις αρμάδες του να κάνουν γύρους στη Μεσόγειο, τότε, όχι, αυτό δεν γίνεται.

Αυτό δεν γίνεται, αλλά, κατά την ταπεινή μου γνώμη, υπάρχει η πιθανότητα η Τουρκία να αλλάξει συμπεριφορά και τρόπο θεώρησης των πραγμάτων. Γιατί πιστεύω βαθύτατα ότι αυτό είναι προς όφελος της τουρκικής κοινωνίας. Και αν μου επιτρέπετε να επαναλάβω εαυτόν, η δυναμική που θα υπήρχε με την επίλυση αυτού του ζητήματος, θα ήταν τεράστια.

Και, παρεμπιπτόντως, τελευταία παρατήρηση, ο Πρέσβης είπε ότι το «τουρκολιβυκό μνημόνιο» ήταν μια αντίδραση σε κάτι. Αυτό το κάτι δεν μας αποκαλύφθηκε ωστόσο. Ακόμα κι έτσι όμως, το ερώτημα είναι: πώς είναι δυνατόν να γίνει αποδεκτή μια παράνομη αντίδραση; Κατά τη γνώμη μου, μια πραγματική απάντηση σε αυτό θα ήταν: «όχι, κάνετε λάθος, το “τουρκολιβυκό μνημόνιο” είναι μια νόμιμη συμφωνία». Άκουσα ότι αποτελούσε μια αντίδραση σε κάτι, αλλά και πάλι, κανείς σε αυτόν τον κόσμο δεν δύναται να υπερασπιστεί αυτή τη «συμφωνία» σε νομική βάση.

Από νομικής άποψης είναι ακριβώς σαν η Τουρκία να είχε κάνει οριοθέτηση με τη Σιγκαπούρη, ή ακόμα-ακόμα με τη Βραζιλία, ή με την Παταγονία ή με οποιαδήποτε άλλη χώρα. Πώς μπορεί να σταθεί κάτι τέτοιο στο κόσμο του σήμερα; Σας ευχαριστώ.