ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κύριε Υπουργέ, θέλω να ξεκινήσουμε με ένα δικό σας σχόλιο για την εθνική τραγωδία που βιώσαμε στα Τέμπη. Μεγάλη η θλίψη και πολλά τα αναπάντητα ερωτήματα.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Πρόκειται για μία τραγωδία που προκαλεί ανείπωτη θλίψη, πολύ δε περισσότερο όταν πολλά από τα θύματα ήταν νέοι άνθρωποι, που έχασαν με παντελώς αδόκητο τρόπο τη ζωή τους. Ως συντεταγμένη Πολιτεία οφείλουμε να διερευνήσουμε τα αίτια, να αποδώσουμε ευθύνες όπου υπάρχουν, αλλά και να μη μείνει τίποτα αναπάντητο. Όπως οφείλουμε, ως πολιτικό σύστημα συνολικά, να ασχοληθούμε με την ασφάλεια και την ανάπτυξη των σιδηροδρόμων στην Ελλάδα και με το τι φταίει διαχρονικά, όσον αφορά την υστέρησή τους ως μέσου μεταφοράς, σε σύγκριση με τις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, παρά τα σημαντικά έργα υποδομής των τελευταίων δεκαετιών. Δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι ο σιδηρόδρομος είναι ένα σαφώς πιο οικολογικό μέσο μεταφοράς, με μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Έχετε ελπίδες για τη βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων και που τις στηρίζετε; Έχει σταλεί πρόταση έξι σημείων από το ΥΠ.ΕΞ. της Τουρκίας όπως έχει πει ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου και ποια είναι η ελληνική απάντηση;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Μετά από τους σεισμούς της 6ης Φεβρουαρίου, καταγράφηκε μια ενθαρρυντική προοπτική, η οποία αποτυπώθηκε και κατά την εκεί επίσκεψή μου στη δήλωση του ομολόγου μου, του φίλου Mevlüt Çavuşoğlu, που εξέφρασε την ελπίδα να καταβληθεί προσπάθεια επίλυσης των διαφορών μέσω διαλόγου.
Tο κλίμα αλληλεγγύης, που έχει δημιουργηθεί και που επιβεβαιώθηκε και με την συμπαράσταση της Τουρκίας προς τη χώρα μας μετά από το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη, θα μπορούσε να ευνοήσει την προσέγγιση των δύο κοινωνιών. Πιθανόν, η δυναμική που έχει τώρα διαμορφωθεί, επιτρέπει να εξετάσουμε τη δυνατότητα για επανέναρξη διερευνητικών επαφών ή συνομιλιών για Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης. Για εμάς, κάθε κίνηση της Τουρκίας για την εξομάλυνση των σχέσεών μας και την επίλυση της μοναδικής διαφοράς μας (οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ), με βάση το Διεθνές Δίκαιο και το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, είναι ευκταία. Οφείλουμε να εργασθούμε για τη διατήρηση του καλού κλίματος.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Έναν χρόνο μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, υπάρχει στον ορίζοντα ελπίδα για ειρήνευση και πως θα μπορούσε να επιτευχθεί;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Τέτοιες μέρες, έναν χρόνο πριν, είχε εκκινήσει η αναίτια και βάρβαρη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Έναν χρόνο τώρα, παρακολουθούμε να συντελείται μια ανείπωτη καταστροφή εις βάρος ενός ανεξάρτητου κράτους.
Ταυτόχρονα, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τη σκληρή συνειδητοποίηση του πόσο έχει αλλάξει ο κόσμος και το γεωπολιτικό περιβάλλον, ως αποτέλεσμα του πολέμου και της διάρρηξης της διεθνούς τάξης που βασίζεται σε κανόνες.
Βεβαίως το πρώτο που επιθυμούμε είναι να σταματήσει ο πόλεμος άμεσα, πλήρως και άνευ όρων, για να ξεκινήσει ένας διάλογος. Αλλά, ένας διάλογος που θα εδράζεται στις θεμελιώδεις αρχές του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ και του Διεθνούς Δικαίου. Μέχρι να φτάσουμε εκεί, ωστόσο, μαζί με τους εταίρους μας στεκόμαστε δίπλα στον ουκρανικό λαό, τον οποίο θα συνεχίσουμε να στηρίζουμε με όλες μας τις δυνάμεις, αλληλέγγυοι στον αγώνα του.
Επιτρέψτε μου, ωστόσο, να επαναλάβω και τώρα, ότι αυτή μας η στάση αρχής που βασίζεται απολύτως στο Διεθνές Δίκαιο, δεν στρέφεται κατά του ρωσικού λαού, με τον οποίο μας συνδέουν ιστορικοί δεσμοί.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Η πρόσφατη επίσκεψη του Άντονι Μπλίνκεν στην Αθήνα επιβεβαίωσε το υψηλό επίπεδο των ελληνοαμερικανικών σχέσεων. Ποιο είναι το πρακτικό όφελος άμεσα αλλά και μακροπρόθεσμα για τη χώρα μας;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Ως προς τα αποτελέσματα της επίσημης επίσκεψης του Άντονι Μπλίνκεν, οι επίσημες ανακοινώσεις αρκούν για να κατανοήσει κανείς ότι αυτά είναι πολλά, σημαντικά και διαρκή στο χρόνο.
Στο Κοινό Ανακοινωθέν μεταξύ άλλων, τονίσθηκε η σημασία του σεβασμού της κυριαρχίας, των κυριαρχικών δικαιωμάτων και του διεθνούς δικαίου, συμπεριλαμβανομένου του δικαίου της θάλασσας, και της ειρηνικής επίλυσης των θαλάσσιων διαφορών και άλλων διαφωνιών, μέσω της διπλωματικής οδού.
Επιβεβαιώσαμε την αμοιβαία αποφασιστικότητά μας να διαφυλάξουμε τις αρχές της κυριαρχίας, της ανεξαρτησίας και της εδαφικής ακεραιότητας.
Επιπλέον, συζητήθηκαν ζητήματα όπως οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις, οι εξελίξεις στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και οι σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας, η ενέργεια και ο ρόλος της χώρας μας ως παρόχου ενεργειακής ασφάλειας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Επιβεβαιώσαμε την πρόθεση για περαιτέρω εμβάθυνση της διμερούς στρατηγικής συνεργασίας, κορωνίδα της οποίας αποτελεί η Συμφωνία Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (MDCA), αλλά και την ανάγκη ένταξης της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ, την οποία η χώρα μας έχει στηρίξει από την πρώτη στιγμή.
Όχι μόνο επιβεβαιώθηκε το άριστο κλίμα στις σχέσεις Αθήνας-Ουάσινγκτον, αλλά και η περαιτέρω ενίσχυση του γεωστρατηγικού αποτυπώματος της χώρας, η οποία θεωρείται στην αμερικανική πρωτεύουσα ως ένας από τους πλέον αξιόπιστους συμμάχους σε μία κρίσιμη περιοχή του παγκόσμιου χάρτη.
Θέλω επίσης, από εδώ, να ευχαριστήσω τον Υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ για την έκφραση συμπαράστασης προς τον ελληνικό λαό για το πένθος που βιώνουμε εξαιτίας του τραγικού δυστυχήματος στα Τέμπη.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Στην Κύπρο υπάρχει πλέον νέα πολιτειακή και πολιτική ηγεσία. Θα ξεκινήσει εκ νέου ο διάλογος για την επανένωση της νήσου και με ποιους όρους;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Η πάγια θέση της ελληνικής κυβέρνησης είναι η επίτευξη μιας δίκαιης και βιώσιμης λύσης του Κυπριακού. Μιας λύσης που βασίζεται στα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Μιας λύσης συμβατής με το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Δηλαδή μιας δικοινοτικής, διζωνικής ομοσπονδίας. Η επίλυση του Κυπριακού, σε αυτό το πλαίσιο, αποτελεί την ύψιστη προτεραιότητα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Για εμάς η παρούσα κατάσταση πραγμάτων δεν μπορεί να αποτελεί τη λύση του Κυπριακού. Δεν μπορεί η Κύπρος να είναι το τελευταίο διχοτομημένο κράτος της Ε.Ε.
Στο πλαίσιο αυτό, αναμένουμε με μεγάλη χαρά την πρώτη επίσημη επίσκεψη τόσο του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκου Χριστοδουλίδη, όσο και του ομολόγου μου, Κωνταντίνου Κόμπου, στην Αθήνα. Για την Ελλάδα, η συνεργασία, η σύμπνοια, ο συντονισμός με την Κύπρο ήταν, είναι και θα είναι κορυφαία εθνική προτεραιότητα.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Στον «χάρτη» της Ανατολικής Μεσογείου έχουν σχεδιαστεί πολλά μεγάλα ενεργειακά έργα, από τον αγωγό East Med μέχρι υποθαλάσσια καλώδια. Πόσα τελικά και ποια μπορούν να προχωρήσουν και με ποια προστιθέμενη αξία για τη χώρα μας;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια η χώρα μας εργάζεται συστηματικά για την αξιοποίηση των συγκριτικών της πλεονεκτημάτων -γεωγραφικών, πολιτικών, οικονομικών- με στόχο τη μετατροπή της σε περιφερειακό ενεργειακό κόμβο σε μία ευρύτερη περιοχή, που ξεκινά από την Ανατολική Μεσόγειο και φτάνει μέχρι τη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Υλοποιούμε αυτόν το στόχο μέσα από ένα πλέγμα στρατηγικών υποδομών, συχνά σε συνεργασία με άλλες χώρες της περιοχής, στη βάση πάντα των αρχών του Διεθνούς Δικαίου.
Έτσι, σε υφιστάμενες υποδομές όπως η Ρεβυθούσα και ο αγωγός ΤΑΡ, έρχονται σήμερα να προστεθούν ο πλωτός τερματικός σταθμός στην Αλεξανδρούπολη με τη συμμετοχή γειτονικών μας χωρών, όπως η Βουλγαρία, η Σερβία και η Βόρεια Μακεδονία, οι διασυνδετήριοι αγωγοί με τη Βουλγαρία και τη Βόρεια Μακεδονία, ο East-Med, οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ (Euro-Asia Interconnector) και Ελλάδας-Αιγύπτου (Euro-Africa Interconnector), ο πετρελαιαγωγός Αλεξανδρούπολη-Μπουργκάς και άλλα έργα.
Τα έργα αυτά θα δώσουν σημαντική αναπτυξιακή ώθηση στη χώρα μας και θα μεγεθύνουν αποφασιστικά το γεωπολιτικό της αποτύπωμα, ιδιαίτερα στο πλαίσιο της επιτακτικής ανάγκης για ενεργειακή απεξάρτηση της Ευρώπης.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Από τον Οκτώβριο του 2021, όταν ανακοινώθηκε η συμφωνία Ελλάδας-Αλβανίας για προσφυγή στη Χάγη για καθορισμό ΑΟΖ, έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι. Γιατί δεν έχει προχωρήσει το θέμα της προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Κατά την τελευταία επίσκεψή μου στα Τίρανα, τον Δεκέμβριο, είχα την ευκαιρία να συζητήσω ενδελεχώς με την Αλβανή ομόλογό μου, Olta Xhaçka για την ανάγκη επιτάχυνσης του διαλόγου μεταξύ των δύο χωρών, στη βάση της πολιτικής συμφωνίας του Οκτωβρίου 2021, με στόχο τη σύνταξη του συνυποσχετικού για την παραπομπή, στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, του θέματος της οριοθέτησης της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας.
Η σύνταξη του συνυποσχετικού είναι ένα περίπλοκο τεχνικό-νομικό εγχείρημα. Στην αλβανική πλευρά υπάρχουν κάποιες εσωτερικές διαδικασίες που πρέπει να ακολουθηθούν. Πιστεύω ότι η επίλυση αυτού του ζητήματος θα έχει πολλαπλά οφέλη. Πρώτα απ’ όλα, για τις δύο χώρες, καθώς θα ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο στις διμερείς μας σχέσεις. Δεύτερον, για την περιοχή, διότι θα δώσει το μήνυμα ότι οι χώρες της περιοχής είναι σε θέση να επιλύουν διμερή θέματα με φιλικό τρόπο, στη βάση του Διεθνούς Δικαίου. Και τρίτον, για την ίδια την ευρωπαϊκή προοπτική της Αλβανίας.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ποιοι μπορεί να είναι οι μεγάλοι στόχοι της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής για την επόμενη τετραετία;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Σε ένα σύνθετο και διαρκώς μεταβαλλόμενο διεθνές και περιφερειακό περιβάλλον, κύριο μέλημά μας είναι η άσκηση υπεύθυνης, ουσιαστικής και εποικοδομητικής εξωτερικής πολιτικής, με ψυχραιμία, σύνεση και αποφασιστικότητα.
Η γεωγραφία, αναμφισβήτητα, καθορίζει τη θέση της χώρας μας. Ωστόσο, δεν περιορίζει τη διαμόρφωση και την άσκηση πολύπλευρης και δυναμικής εξωτερικής πολιτικής.
Σημείο αναφοράς στην εξωτερική πολιτική μας αποτελεί η προάσπιση των εθνικών συμφερόντων μας, η επιδίωξη συνθηκών ειρήνης, σταθερότητας και ασφάλειας, ο σεβασμός των κυριαρχικών δικαιωμάτων κάθε χώρας, η τήρηση του Διεθνούς Δικαίου και του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας, η προσήλωση στην ειρηνική επίλυση διαφορών, η ανάπτυξη σχέσεων καλής γειτονίας, ο σεβασμός των ανθρώπινων δικαιωμάτων, η προστασία του περιβάλλοντος.
Θα μου επιτρέψετε να αναφερθώ, ενδεικτικά, σε πρωτοβουλίες στις οποίες αποτυπώνεται η επιδίωξή μας για ενεργή και εποικοδομητική συμβολή της χώρας μας στις παγκόσμιες εξελίξεις: η υποψηφιότητα της Ελλάδας για το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ (2025-2026), για το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (2028-2030), για την Προεδρία της Γενικής Συνέλευσης (2035) και η διοργάνωση της Διάσκεψης Our Ocean 2024.
Στόχος μας είναι η ελληνική εξωτερική πολιτική να συνεχίσει να αναβαθμίζει μεθοδικά τη διεθνή παρουσία της χώρας και να ενισχύει συστηματικά τις σχέσεις μας σε ευρωπαϊκό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο.