Σ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Είδαμε την υπογραφή της ΑΟΖ με την Ιταλία. Θέλετε να μας πείτε λίγο τι προηγήθηκε; Γιατί καταλάβαμε ότι ήταν μέχρι τελευταία στιγμή -το είπατε και εσείς- ένας πολύ μεγάλος αγώνας που κράτησε μεγάλο διάστημα.

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Είναι όπως το λέτε. Είναι μια πολύ μακρά διαπραγμάτευση, πολλών μηνών, η οποία είχε τα πάνω και τα κάτω. Έχει, ίσως, ενδιαφέρον να σας πω ότι την Παρασκευή το μεσημέρι, αλλά και την Κυριακή το μεσημέρι, δεν είχαμε συμφωνία. Είχαμε τέτοιες αποκλίσεις που δεν θα μας είχαν επιτρέψει να προχωρήσουμε. Όμως, τελικά αυτή η συμφωνία βασίστηκε σε μια διαφορετική προσέγγιση σε σχέση με το παρελθόν και την αποφυγή ενός αδιεξόδου. Ποιο ήταν το αδιέξοδο; Να προσπαθήσουμε να συνδυάσουμε δυο διαφορετικά πράγματα. Την αλιεία και την επέκταση των χωρικών μας υδάτων, δηλαδή την άσκηση της κυριαρχίας μας, στο ίδιο κείμενο συμφωνίας. Ο χωρισμός των δυο αυτών πραγμάτων που από τη φύση τους είναι διαφορετικά -διότι η αλιευτική πολιτική ανήκει στην Ευρωπαϊκή Ένωση, για να μη μπαίνω σε νομικές λεπτομέρειες- επέτρεψαν από την αρχή να υπάρχουν κείμενα, πάνω στα οποία μπορούσαμε να δουλέψουμε. Και τελικά, δεν σας κρύβω, με μεγάλες δυσκολίες να καταφέρουμε να καταλήξουμε σε μια συμφωνία, που επέτρεψε και την υπογραφή εδώ στην Αθήνα την επόμενη μέρα. Δηλαδή, συμφωνία είχαμε το βράδυ της Δευτέρας γύρω στις 10.30, όταν πήρα τον Πρωθυπουργό και του το είπα.

Σ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Για την Ελλάδα ποια είναι η πραγματική επιτυχία αυτής της συμφωνίας και πώς θα φανεί αυτή στο μέλλον;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Κατ’ αρχήν, αν δείτε τη γραμμή στο χάρτη που είναι ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Ιταλία -λέω πάντα- η Ελλάδα μεγάλωσε. Τα δικαιώματά μας επεκτάθηκαν. Από εκεί και πέρα, μια ευρωπαϊκή χώρα δέχτηκε την ανάγνωση του διεθνούς δικαίου και την επήρεια των νησιών, όπως τη δέχεται και η Ελλάδα. Δέχτηκε δηλαδή το διεθνές δίκαιο, όπως υπάρχει και ισχύει. Θα μου πείτε, δεν είναι αυτονόητο; Δυστυχώς, στην περιοχή μας δεν είναι αυτονόητο. Υπάρχουν άλλες χώρες γύρω μας, οι οποίες έχουν τελείως διαφορετικές ερμηνείες. Ισχυρίζονται, ας πούμε, ότι ότι τα νησιά δεν έχουν καμία θαλάσσια ζώνη, δεν έχουν υφαλοκρηπίδα, δεν έχουν αποκλειστική οικονομική ζώνη, ούτε καν η Κρήτη που είναι από τα μεγαλύτερα νησιά της Μεσογείου. Άρα, το γεγονός ότι η Ελλάδα, για πρώτη φορά, αποκτά μια αποκλειστική οικονομική ζώνη βασισμένη στο διεθνές δίκαιο, όπως το ερμηνεύει η συντριπτική πλειοψηφία των κρατών της υφηλίου, είναι από μόνο του κάτι το εξαιρετικά σημαντικό.

Σ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Έχετε σκέψεις και για επέκταση της αιγιαλίτιδας στα 12 ναυτικά μίλια στο Ιόνιο;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Η χώρα έχει δικαίωμα που προέρχεται από το σκληρό πυρήνα της κυριαρχίας της να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα. Είναι θέμα πολιτικής πότε θα γίνει αυτό το πράγμα. Είναι ένα δικαίωμα, το οποίο της ανήκει απόλυτα. Και, εμμέσως, αυτή η συμφωνία που υπεγράφη με την Ιταλία, της το αναγνωρίζει. Δηλαδή, η Ιταλία δέχεται ότι όχι μόνο και στο Ιόνιο, αλλά και στο Αιγαίο και στο Λιβυκό, η Ελλάδα έχει κάθε δικαίωμα να ασκήσει την επέκταση της κυριαρχίας της στα 12 ναυτικά μίλια και ζητάει από την Ελλάδα -τον ιδιοκτήτη αυτού του δικαιώματος- την άδεια να ψαρέψει σε αυτά τα ύδατα, όταν η Ελλάδα ασκήσει αυτό το δικαίωμα.

Σ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Είδαμε κάποιες εκδηλώσεις από την πλευρά της αντιπολίτευσης, ότι μπορεί να μην πήραμε την επήρεια που θέλαμε για κάποια μικρά νησιά στο Ιόνιο. Και είδαμε και τον κ. Cavusoglu από την Τουρκία να λέει ότι αυτή η συμφωνία ήταν μια επιτυχία των τουρκικών θέσεων. Τι απαντάτε εσείς σε αυτά;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Θα σας πω. Κατ’ αρχήν, να μιλήσουμε πρώτα για τα δικά μας, για την πατρίδα μας. Νομίζω ότι τα περισσότερα κόμματα της αντιπολίτευσης -με μια εξαίρεση, μίας υπερδεξιάς ή ακροδεξιάς- τήρησαν μια εξαιρετική στάση. Στήριξαν τη συμφωνία απόλυτα, καταλαβαίνοντας το αυτονόητο, ότι αυτή είναι μια συμφωνία που υπηρετεί το εθνικό συμφέρον. Δεν υπηρετεί το συμφέρον της κυβέρνησης Μητσοτάκη ή της Νέας Δημοκρατίας. Και είναι μια συμφωνία, για την οποία προσπάθησαν πάρα πολλοί άνθρωποι πάρα πολλά χρόνια. 43 χρόνια. Το γεγονός ότι κανείς δεν κατέληξε πριν, δεν σημαίνει ότι δεν υπήρχαν οι προσπάθειες και δεν σημαίνει ότι το κίνητρο δεν ήταν το απαραίτητο εθνικό κίνητρο.
Από την άλλη τώρα. Τα περί μη πλήρους επήρειας των δυο μικρών νησιών, εγώ τα ακούω -θα μου επιτρέψετε να σας πω- ελαφρώς κωμικά. Γιατί; Διότι, η συμφωνία αυτή είναι μια ισοσκελισμένη συμφωνία. Μιλάμε, κατ’ αρχήν, για να έχετε μια αίσθηση ποσοστών, για το 0,0019% της υπό ρύθμιση έκτασης. Αυτό είναι που συζητάμε τώρα. Και αυτό το 0,0019% που η Ελλάδα παραχωρεί στα δυο ακραία σημεία των μικρών νησιών, το παίρνει στο κέντρο αυτής της έκτασης. Άρα, συνολικά παίρνει ακριβώς την ίδια έκταση. Επιλέγει, επέλεξε το 1977 επί κυβέρνησης Κωνσταντίνου Καραμανλή, να συμφωνήσει έτσι τη γραμμή της υφαλοκρηπίδας της τότε. Αυτό δεν δημιουργεί κανένα πρόβλημα και κανένα κακό νομικό προηγούμενο. Αντιθέτως, δημιουργεί ένα εξαιρετικά ευνοϊκό για την Ελλάδα νομικό προηγούμενο. Και όσοι μέσα στη χώρα λένε το ανάποδο, νομίζω γνωρίζοντας ποια είναι η αλήθεια -άρα, νομίζω εκ προθέσεως, παραποιώντας τα πράγματα- κάνουν λάθος και υπηρετούν αλλότρια.
Έρχομαι τώρα στον κ. Cavusoglu. Ο κ. Cavusoglu, όπως ξέρετε, είναι γνωστός μου, είναι φίλος μου, γνωριζόμαστε πάρα πολλά χρόνια. Θα του έλεγα λοιπόν, σαν παλιός και καλός φίλος, ότι εάν βρίσκει αυτή τη συμφωνία της αρεσκείας της Τουρκίας, τότε μπορούμε να διαπραγματευτούμε με τους κανόνες αυτής ακριβώς της συμφωνίας. Την επήρεια στα νησιά, την υφαλοκρηπίδα στα νησιά, τις αποκλειστικές οικονομικές ζώνες στα νησιά. Η Ελλάδα αυτό ισχυρίζεται όλα τα χρόνια. Και η Τουρκία παριστάνει ότι δεν το ακούει. Θα είμαι, λοιπόν, ο πιο ευτυχισμένος των ανθρώπων, αν αυτή η συμφωνία γίνει η πόρτα, μέσα από την οποία η Τουρκία θα περάσει στη διεθνή νομιμότητα. Και μπορέσει σε αυτό το χώρο, στο δωμάτιο της διεθνούς νομιμότητας, να συναντήσει την Ελλάδα.

Σ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Ακούγοντάς σας, σκέφτομαι μήπως τελικά υπάρχει μια καινούργια προσέγγιση που υπηρετείτε και εσείς και θα ήταν ίσως καλό να υπηρετηθεί στη χώρα, να υπάρχει κάποιος συμβιβασμός της συμφωνίας. Είδαμε τόσα χρόνια, λόγω κάποιων μαξιμαλιστικών θέσεων, δεν μπορούσε η χώρα να προχωρήσει σε κάποιες συμφωνίες ΑΟΖ. Μήπως αυτή είναι μια νέα προσέγγιση;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Η Ελλάδα δεν έχει μαξιμαλισμό. Δεν λέω ότι κάποιοι κύκλοι στην Ελλάδα δεν έχουν μαξιμαλισμό. Βεβαίως υπάρχουν ακραίοι στην Ελλάδα, όπως υπάρχουν και ακραίοι παντού. Οι ελληνικές κυβερνήσεις, όμως,υπηρέτησαν πάντα το εθνικό συμφέρον. Και το εθνικό συμφέρον, όχι σε έναν αόριστο χώρο, αλλά βασισμένο στη διεθνή νομιμότητα και στις αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών. Η ελληνική πολιτική, διαχρονικά, είχε στέρεες άγκυρες. Αν η Τουρκία θελήσει να συναντηθούμε, το ξαναλέω, σε αυτό το χώρο, ουδείς θα είναι ευτυχέστερος των Ελλήνων. Θα είμαστε όλοι εξαιρετικά χαρούμενοι για αυτό. Γιατί, εμείς δεν θέλουμε να ‘ρίξουμε’ -να μου επιτρέψετε τη λαϊκή έκφραση- την Τουρκία. Δεν θέλουμε να πάρουμε από την Τουρκία κάτι που της ανήκει. Δεν θέλουμε να περιορίσουμε την Τουρκία. Δεν θέλουμε να αποκλείσουμε την Τουρκία από τη θάλασσα. Αλλά, δεν είμαστε καθόλου, μα καθόλου, διατεθειμένοι να παραχωρήσουμε στην Τουρκία δικά μας εθνικά δικαιώματα. Άρα, εμείς λέμε στην Τουρκία: «Έρχεσαι να βρούμε άκρη επί τη βάση των κανόνων του διεθνούς δικαίου και του δικαίου της θάλασσας; Ευχαρίστως.» Αλλά, όχι με τη λογική, π.χ. «τα νησιά δεν έχουν αποκλειστικές οικονομικές ζώνες, δεν έχουν υφαλοκρηπίδα, δεν έχουν τίποτα, παρά μόνο χωρικά ύδατα 6 μιλίων». Ε, όχι, αυτό δεν είναι βάση συζήτησης.

Σ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Πάμε τώρα στην Αίγυπτο.

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Πάμε και στην Αίγυπτο.

Σ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Τι θα ήταν αυτό που θα σας έκανε να τελειώσετε το ταξίδι σας στην Αίγυπτο και να είσαστε ικανοποιημένος;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Να έχει υπάρξει προσέγγιση των απόψεων των δυο πλευρών. Η Αίγυπτος είναι μια φιλική χώρα προς την Ελλάδα. Είναι μια χώρα που, υπό την ηγεσία του Προέδρου Sissi, βλέπει, διαβάζει την πραγματικότητα στην Ανατολική Μεσόγειο και στην ευρύτερη περιοχή με τον ίδιο τρόπο που τον διαβάζει και η Ελλάδα. Είτε αυτή είναι η Λιβύη, είτε αυτός είναι ο Κόλπος, είτε είναι η Υεμένη. Στην ευρύτερη περιοχή, με την Αίγυπτο βλέπουμε τα πράγματα με παρόμοιους τρόπους. Εδώ, λοιπόν, έχουμε μια διαφορά. Έχουμε να μοιράσουμε μια θαλάσσια έκταση. Εμείς, δεν θέλουμε πάλι να πάρουμε κάτι από την Αίγυπτο που δεν μας ανήκει. Και θα θέλαμε και η Αίγυπτος να δει το ζήτημα με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Να παραχωρήσει στην Ελλάδα, ό,τι σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο της ανήκει. Πρέπει να σας πω ότι αυτές είναι βεβαρημένες συνομιλίες. Υπήρξαν 12 γύροι συνομιλιών που δεν κατέληξαν. Αλλά, πάντα μπορεί να υπάρξει μια καινούρια αρχή και μια καινούρια προσπάθεια. Ελπίζω σε αυτό.

Σ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Υπάρχει σκέψη από το Υπουργείο να γίνει μια τμηματική οριοθέτηση με την Αίγυπτο; Δηλαδή, να μην περιλαμβάνεται αυτή η λωρίδα, η επίμαχη, με το Καστελόριζο;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Δεν είναι επίμαχη λωρίδα το Καστελόριζο. Η Αίγυπτος δεν έχει κανένα ιδιαίτερο …

Σ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Με την Τουρκία εννοώ.

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Η Αίγυπτος δεν θα ήθελε -φαντάζομαι, δεν ξέρω, γιατί δεν το έχει πει ποτέ καθαρά- να εμπλακεί σε κάποιο άλλο θέμα που δεν την αφορά άμεσα. Τι θα θέλαμε εμείς; Εμείς, θα θέλαμε μια πλήρη οριοθέτηση. Είναι λογικό. Γιατί να θέλουμε μερική όταν μπορούμε να έχουμε πλήρη; Η Αίγυπτος, από την άλλη πλευρά, σας εξήγησα ότι έχει εκφράσει μια άποψη αποκλίνουσα από αυτό που θα θέλαμε εμείς. Θα δούμε. Εάν, μια μερική οριοθέτηση είναι προς το συμφέρον της Ελλάδας, όπως αυτή η μερική οριοθέτηση γίνεται και υπάρχει και συμφωνημένη διαδικασία για να ολοκληρωθεί η οριοθέτηση, θα μπορούσε να είναι κάτι που θα θέλαμε να το εξετάσουμε στις λεπτομέρειές τους και να αποφασίσουμε ανάλογα. Θα προτιμούσαμε, λοιπόν, να πάρουμε το όλον, θα παίρναμε και το μέρος, αν το μέρος μας δίνεται υπό ικανοποιητικές συνθήκες.

Σ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Και δεν σας ανησυχεί αυτό; Ότι, εξαιρώντας την επήρεια του συμπλέγματος του Καστελορίζου από μια οριοθέτηση με την Αίγυπτο θα μπορούσε να…

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Νομίζω ότι έχουμε εξαιρετικούς νομικούς. Και στην Ειδική Νομική Υπηρεσία και συμβούλους εκτός. Νομίζω, ότι έχω μάθει και εγώ αρκετά πράγματα αυτούς τους μήνες, διαβάζοντας στο Υπουργείο, για να ξέρουμε πώς να κάνουμε μια συμφωνία με τρόπο που να μη βλάψει το εθνικό συμφέρον. Αντίθετα, να το ενισχύσει. Και, εν πάση περιπτώσει, όχι εμείς μόνο, όχι η κυβέρνηση Μητσοτάκη, καμία ελληνική κυβέρνηση δεν πρόκειται να υπογράψει κάτι, το οποίο θα υποθηκεύσει μελλοντικά την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα της πατρίδας. Θέλουμε να μεγαλώσουμε τη χώρα και να βελτιώσουμε τη θέση. Δεν θέλουμε να τη μικρύνουμε και να την αποδυναμώσουμε.

Σ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Έχετε ενδείξεις ότι η Τουρκία κινείται στο να αποτρέψει κάποια συμφωνία με την Αίγυπτο;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Δεν μπορώ να πω ότι έχω στέρεα δείγματα από προσπάθειες αποτροπής. Όμως, έχω σαφή δείγματα ότι η Τουρκία, συχνά, σε όλες τις χώρες με τις οποίες συνομιλεί η Ελλάδα, προτείνει πράγματα εκτός διεθνούς δικαίου τις περισσότερες φορές, με ένα μαξιμαλιστικό τρόπο παραχώρησης. Γιατί, βεβαίως, η Τουρκία, δίνοντας κάτι που δεν είναι δικό της, είναι εξαιρετικά γενναιόδωρη. Αν πρόκειται να μοιράσουμε την περιουσία σας, είμαι πάρα πολύ ανοιχτοχέρης στο να διανείμω την δική σας περιουσία, με όποιο τρόπο θα ήθελε μια τρίτη πλευρά. Η Τουρκία, λοιπόν, αυτό το κάνει.

Σ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Εννοείτε δηλαδή, ότι λέει στην Αίγυπτο: «Σου δίνουμε εμείς …

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: … 30% παραπάνω, 25% παραπάνω, από ότι θα σου έδινε η Ελλάδα». Το κάνει αυτό. Αλλά, βεβαίως το κάνει, όχι επί τη βάση του διεθνούς δικαίου, επί τη βάση ενός τουρκικού εφευρήματος, το οποίο δεν υφίσταται. Διότι, αυτές οι εκτάσεις είναι θαλάσσιες εκτάσεις που η Ελλάδα τις δικαιούται. Η Τουρκία μοιράζει ‘άλλου αχυρώνα τ’ άχυρα’.

Σ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Και με τη Λιβύη τι θα γίνει; Με το σύμφωνο Τουρκίας – Λιβύης;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Το σύμφωνο Τουρκίας-Λιβύης είναι απλώς ανύπαρκτο. Με μια σοβαρή κυβέρνηση στη Λιβύη, η Ελλάδα θα επανέλθει και θα βρει άκρη. Με την παρούσα διοίκηση, η οποία είναι τελείως υπό τις εντολές της Τουρκίας, τα πράγματα είναι αρκετά δύσκολα. Άλλωστε, μας εξαπάτησαν! Εγώ μίλησα μαζί τους. Είχα μιλήσει με τον Siala, τον Υπουργό Εξωτερικών, στη Νέα Υόρκη το Σεπτέμβριο, γιατί ξέραμε ότι γίνονται αυτές οι συζητήσεις. Με διαβεβαίωσε, πρόσωπο με πρόσωπο, ότι αυτό το πράγμα δεν πρόκειται να γίνει ποτέ. Όμως, υπό το καθεστώς της πλήρους αδυναμίας και του τουρκικού εκβιασμού, αναγκάστηκαν να υπογράψουν αυτά τα δυο ανύπαρκτα και ανυπόστατα μνημόνια.

Σ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Τώρα, είδαμε και τον Πρωθυπουργό που δήλωσε ότι οποιαδήποτε κίνηση κάνει η Τουρκία στο Αιγαίο και οποιαδήποτε διεκδίκηση θα φέρει αντιμέτωπη την Τουρκία με την Ευρωπαϊκή Ένωση και όχι μόνο με την Ελλάδα. Αυτό σημαίνει κάτι; Έχετε κάποιες διαβεβαιώσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση ότι θα πράξουν ανάλογα σε μια …

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Θα σας πω την τελευταία τοποθέτηση του Συμβουλίου, όπου διαπιστώνει την πλήρη ακυρότητα της συμφωνίας μεταξύ Λιβύης, διοίκησης Sarraj και Τουρκίας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει πάρει σειρά αποφάσεων, όχι υπέρ των ελληνικών απόψεων -αυτό είναι λάθος να το βλέπουμε- υπέρ των απόψεων του διεθνούς δικαίου. Πιστεύουμε λοιπόν -και πολύ σωστά το είπε ο Πρωθυπουργός- ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση, ένα μοναδικό εγχείρημα στην ιστορία του ανθρωπίνου γένους, βασισμένο στη λογική της εφαρμογής του δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, θα σταθεί και θα προστατεύσει ακριβώς αυτό για το οποίο δημιουργήθηκε. Το διεθνές δίκαιο.

Σ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Πώς σκεφτόσαστε να αντιμετωπίσετε αυτή την απειλή των Τούρκων ότι θα βγάλουν κάποια στιγμή κάποιο ερευνητικό σκάφος για να κάνουν σεισμικά. Δηλαδή, υπάρχουν δυο πράγματα: ή θα μπούνε στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, ή υπάρχει και το ενδεχόμενο να μη μπούνε, αλλά να ‘γκριζάρουν’ κάποια περιοχή ερχόμενοι κοντά.

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Οι Τούρκοι, αυτό το ‘γκριζάρισμα’ -και πολλά ΜΜΕ- το χρησιμοποιούν. Εγώ, δεν είμαι έτοιμος να το αποδεχτώ. Επειδή, η Τουρκία ισχυρίζεται κάτι, δεν σημαίνει κατ’ ανάγκην ότι αυτό αλλάζει το χρώμα στο χάρτη ή στην αντίληψη του δικαίου για τη συγκεκριμένη βραχονησίδα, για τη συγκεκριμένη θαλάσσια έκταση. Άλλωστε, εάν πηγαίναμε με την τουρκική χρωματολογία, περίπου η μισή Μεσόγειος θα ανήκε στην Τουρκία, ή κάπως έτσι. Νομίζω, ότι ονειρεύονται ότι και ο Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής υπήρξε μάλλον «μετρημένος» στις απαιτήσεις του και θα έπρεπε να πάνε μέχρι το Γιβραλτάρ, για να αντιστοιχεί η θαλάσσια έκταση στο τουρκικό μεγαλείο, όπως το προσλαμβάνει στη φαντασία του ένα τμήμα του βαθέως τουρκικού κράτους. Γιατί, υπάρχουν και πολύ σοβαρές δυνάμεις στην Τουρκία που είναι αντίθετες σε όλα αυτά τα πράγματα και βλέπουν την Τουρκία σαν μια σοβαρή χώρα, υποψήφια για να μετέχει στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, είτε ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είτε ως συνδεδεμένη χώρα -αυτό είναι δεύτερο. Αλλά, να μετέχει σε αυτή τη νοοτροπία κρατών. Το είπε και ο Πρωθυπουργός, έχω χρησιμοποιήσει την έκφραση από την αρχή. Εάν η Τουρκία θεωρεί ότι μπορεί να πάει μπροστά με την πολιτική των κανονιοφόρων κάνει μεγάλο λάθος. Είτε οι κανονιοφόροι είναι αμιγώς κανονιοφόροι, είτε είναι μεταμφιεσμένες σε ερευνητικά σκάφη. Αυτή η πολιτική δεν πρόκειται να βοηθήσει την Τουρκία καθόλου. Και εμείς έχουμε τη συνταγματική υποχρέωση να προασπίσουμε το εθνικό συμφέρον και τα εθνικά δίκαια. Και δεν έχουμε καμία δυνατότητα να μην το κάνουμε. Λέω πάντα ότι υπάρχει συγκεκριμένη διάταξη στο Σύνταγμα. Κάθε κυβέρνηση όταν αναλαμβάνει ορκίζεται πίστη στο Σύνταγμα και τους νόμους. Εμείς θα εκτελέσουμε στο ακέραιο τη συνταγματική μας υποχρέωση. Ούτε απειλούμε, ούτε μεγαλοστομίες διατυπώνουμε, ούτε λάβαρα σείουμε, ούτε ύμνους ανακρούουμε. Λέμε, όμως, στους Τούρκους να είναι εξαιρετικά προσεκτικοί. Και να μην υπερβούν τα όρια του διεθνούς δικαίου.

Σ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Εσείς ανησυχείτε; Βλέπω ότι ο κόσμος ανησυχεί έξω. Δηλαδή, βλέπουν μια κινητικότητα, μια προκλητικότητα των Τούρκων, λένε ότι θα βγάλουν τα σεισμικά. Υπάρχει λόγος ανησυχίας πιστεύετε;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Δεν μπορώ να αδικήσω την κοινή γνώμη αν βρίσκεται αντιμέτωπη κάθε μέρα με συμπεριφορές, οι οποίες είναι, κατ΄ ελάχιστον, προκλητικές. Αυτό, όμως, που οφείλω να πω στην ελληνική κοινωνία είναι ότι, η κυβέρνησή της, αλλά και συνολικά το πολιτικό της σύστημα, θα κάνει το καθήκον του με τον καλύτερο τρόπο, για να προασπίσει τα εθνικά συμφέροντα και τελικά το μέλλον αυτής της κοινωνίας. Δεν θέλει εντάσεις. Η Ελλάδα δεν τις θέλει και είναι λάθος και για την Τουρκία. Είναι λάθος πρότυπο. Σας το είπα και πριν. Η Τουρκία -κατά την ταπεινή μου άποψη, μπορεί να κάνω και λάθος- πρέπει να οδηγηθεί σε ένα τελείως διαφορετικό πρότυπο. Είχε επαρκή νοημοσύνη ο Ataturk όταν διέγραφε την πορεία του μελλοντικού, τότε, τουρκικού κράτους, κοσμικού κράτους, προς τη Δύση και προς τον δυτικό τρόπο σκέψης και το δυτικό τρόπο οργάνωσης. Δεν ήταν καθόλου αφελής. Αντιθέτως. Και, ενώ πήρε μια Τουρκία καθημαγμένη από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τη μετέτρεψε σε μια χώρα σοβαρή. Και τι είναι αυτό που αναγκάζει την Τουρκία τώρα να αλλάξει πορεία; Δεν το καταλαβαίνω.

Σ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Αυτό ήθελα να ρωτήσω και εγώ. Γιατί πιστεύετε ότι δεν μπορεί διαχρονικά -ακούγεται αφελής η ερώτηση- αλλά, τι είναι αυτό που διαχρονικά εμποδίζει την Ελλάδα και την Τουρκία να τα βρούνε στο Αιγαίο;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Αντικειμενικά, δεν υπάρχει εμπόδιο. Αντικειμενικά. Αλλά, για να υπάρξει λύση, πρέπει και οι δυο πλευρές να σταθούν πάνω σε ένα πλαίσιο κανόνων που θα επιτρέψουν την επίλυση της διαφοράς. Όλες οι διαφορές λύνονται επί τη βάσει κάποιων κανόνων. Δεν λύνονται με τη λογική της ισχύος, των απαιτήσεων του ενός. Λύνονται επί τη βάσει κανόνων. Εμείς αυτό λέμε πάντα. Δεν θεωρώ ότι μας εμποδίζει κάτι. Απολύτως τίποτα. Και εύχομαι ειλικρινά να το δούμε αυτό να γίνεται. Να βρούμε άκρη.

Σ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Δίαυλος επικοινωνίας με την Τουρκία υπάρχει;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Δίαυλοι επικοινωνίας υπάρχουν πάντοτε. Αλλά, οι δίαυλοι επικοινωνίας, για να λειτουργήσουν σωστά, δεν πρέπει να γίνονται μεταφορείς παράλληλων μονολόγων. Τότε δεν οδηγούν σε κάποια αποτελέσματα.

Σ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Δηλαδή, αυτές οι επαφές που γινόντουσαν χρόνια, οι διερευνητικές, συνεχίζονται ή έχουν σταματήσει;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Αυτή τη στιγμή δεν έχουμε διερευνητικές. Με ευθύνη της Τουρκίας.

Σ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Αυτό τι σημαίνει πρακτικά;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Σημαίνει ότι θα ήταν καλό να ξεκινήσουν πάλι, αλλά για να ξεκινήσουν πάλι δεν μπορεί να εκδηλώνεται τουρκική προκλητικότητα κάθε δεύτερη μέρα. Δεν μπορεί να γίνονται υπερπτήσεις πάνω από τα ελληνικά εδάφη. Δεν μπορεί η Τουρκία να προκηρύσσει οικόπεδα 6 μίλια ανατολικά της Κρήτης. Για ποιο πράγμα να συζητήσουμε μετά;

Σ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Μεταναστευτικές ροές πιστεύετε ότι περιμένουμε μέσα στο καλοκαίρι από την Τουρκία;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Είδα κάτι το οποίο δεν πίστευα ότι θα δω. Την Τουρκία να χρησιμοποιεί τους μετανάστες, τους πρόσφυγες, για να δημιουργήσει προβλήματα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην Ελλάδα. Να εργαλειοποιεί τον ανθρώπινο πόνο. Οφείλω να σας πω ότι δεν πίστευα ποτέ ότι μια χώρα θα κάνει κάτι τέτοιο. Και όμως, αυτό το είδαμε να γίνεται. Άρα, πρέπει να είμαστε έτοιμοι για όλα.

Σ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Και εσείς, κ. Υπουργέ, φεύγοντας από αυτό το υπουργείο, τι θα ήταν αυτό που θα θέλατε να αφήσετε πίσω; Δηλαδή ποιο θα ήταν το όνειρό σας, ή ποιος ήταν ο στόχος σας όταν το αναλάβατε;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Θα μου επιτρέψετε να σας πω, χωρίς περιττή μετριοφροσύνη, ότι ένα μέρος υπάρχει πλέον ως παρακαταθήκη, της χώρας, όχι δικής μου ή του υπουργείου. Είναι, δηλαδή, η ΜDCA [Mutual Defense Cooperation Agreement], η αμυντική συμφωνία με τις Ηνωμένες Πολιτείες, και η συμφωνία των θαλάσσιων ζωνών με την Ιταλία. Δεν σας κρύβω ότι θα ήμουνα ιδιαίτερα ευτυχής, μα ιδιαίτερα ευτυχής, αν μπορούσαμε να κάνουμε και τη συμφωνία με την Αίγυπτο. Δεν τολμώ, δεν τολμώ πραγματικά, ούτε να ελπίσω ότι θα μπορούσα να δω ότι θα υπάρχει και μια συμφωνία και με την Κύπρο και με όλες τις χώρες. Το λέω για να βάλουμε και την Τουρκία μέσα. Αυτό πια θα ήταν ίσως και πέρα από τα όνειρά μου.

Σ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Είναι εύκολο με την Κύπρο; Γιατί, εάν είναι εύκολο γιατί δεν έχει γίνει τόσα χρόνια;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Γιατί τα κάνουμε όλα με τη σειρά. Δεν είναι κάτι το οποίο δεν μπορεί να γίνει. Όλα αυτά τα χρόνια -δεν αναφέρομαι μόνο στο δικό μου χρόνο παρουσίας στο Υπουργείο, εγώ είμαι 11 μήνες- υπάρχει μια λογική σειρά. Ξεκινήσαμε από την Αλβανία, υπήρξε μια συμφωνία, η οποία ακυρώθηκε από το αλβανικό σύνταγμα. Δεν σημαίνει ότι θα σταματήσουμε, θα επανέλθουμε. Πιστεύω ότι θα το λύσουμε. Η συμφωνία με την Ιταλία που αφορούσε μια πολύ μεγάλη έκταση. Η προσπάθεια με την Αίγυπτο. Από εκεί και πέρα, με τους Κύπριους αδελφούς μας νομίζω ότι τα πράγματα θα είναι εύκολα.

Σ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Υπάρχει κάτι που σας κρατάει άγρυπνο το βράδυ; Κάτι που σας ανησυχεί;

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Ο καθένας, νομίζω, που έχει μια δημόσια θέση, δεν κοιμάται το βράδυ όταν σκέφτεται ότι μπορεί να υπάρξουν προβλήματα για τη χώρα του. Αλλά, ας ελπίσουμε ότι κάτι τέτοιο να μη συμβεί.

Σ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ: Καλή επιτυχία στην Αίγυπτο.

Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Να σας ευχαριστήσω θερμά για την ευκαιρία.